“ Ulubatlı Hasan Gerçekten Var Mıydı?”

Francis isimli bir tarihçi İstanbul'un fethini bizzat görmüş ve şehirden kaçmayı başarmıştı. 1477'de yazdığı bir eserde İstanbul'un fethinden 2 sayfa kadar bahsetmiştir. Ancak bu 2 sayfa içerisinde Ulubatlı Hasan'dan hiç söz etmemiştir. Ulubatlı Hasan adı ilk defa, Francis'in eserini genişleten, Monemvasite metropoliti Makarios Melissinos tarafından, 1575 tarihli bir kitapta zikredilmişti. Francis'in 1966 yılında yayınlanan bir kitabında İstanbul'un fethi ile ilgili kısım 2 sayfa iken, Melissinos'ta 80 sayfadır. Melissinos'un Francis'in eserinden 98 yıl sonra Ulubatlı Hasan hakkındaki bilgiyi nereden bulduğu bilinmemektedir. Bu yüzden bazı tarihçiler bu bilgilere güvenmeyerek Ulubatlı Hasan'ın, eseri renklendirmek için uydurulan bir karakter olduğunu savunurlar. Bazılarıysa bu bilgiye güvenerek Ulubatlı Hasan'ın surlara ilk tırmanan Türk olduğunu kabul ederler.

“Ulubatlı Hasan Yalnız Değildi.”

Melissinos'un 1575'de zikrettiği Ulubatlı Hasan karakterinden başka, surlara ilk önce tırmandığı iddia edilen başka isimler de vardır. Tarihçi Bihiştî, surlardan içeri ilk girenin babası Karıştıran Süleyman Bey olduğunu belirtir. Jorga'nın aktardığı bir Romen kaynağında ise surlara ilk çıkanların korkunç görünümlü beş Türk olduğu ve içeri ilk girenlerin Mehmed Bey namında bir komutan ve emrindekilerin olduğu belirtilir.

Tarihçi Zinkeisen'in Fatih dönemi kaynaklarından aktardığı bir bilgiye göre ise surlara ilk çıkanlardan biri de Balaban Çavuş'tur. Arnavut bir devşirme olan Balaban Çavuş, fetihten 11 yıl sonra Arnavutluk'ta isyan eden İskender Bey'e karşı görevlendirilmiş ve 1467'de Akçahisar'ı kuşatırken yaralanıp şehit düşmüştür.

Kaynaklar:
■ Tariheyolculuk.org, “Ulubatlı Hasan Yalnız Değildi.”
■ Şehir düştü, çev. Kriton Dinçmen, İstanbul 1992, s.95-96
■ Erhan Afyoncu, Sorularla Osmanlı İmparatorluğu, İstanbul 2010, s.125-127
■ Görsel: Fetih 1453 film afiş