Maniheizm / Mani Dini

By Oguzhan Koc - 17 Temmuz



Maniciliğin kurucusu olan Mani, o zamanlar Sasani kültür çevresinde bulunan Güney Mezopotamya’da 216 yılında bir Hıristiyan olarak doğdu. Yaşadığı bölgedeki hakim dini inanışların etkisinde, eklektik bir yorumla gnostik düşüncelere dayanan züht ve takva yani dinsel bir arınma yolu kurmuştur.

Mani kendisini Hakikat Tanrısı’nın peygamberi ve evresel dinin kurucusu ilan etmiştir; kuşkusuz bu din ikiciliğe (dualizm) dayanan, toplumsal sınıfların koruyucusu aristokrat Mazdeizm’e (Zerdüştlük) bir tepki hareketi olarak doğmuştur.


Mani, “Doğu’dan Batı’ya kadar yer kürenin bütün bölgelerine yaşam ekinini ekmek” iddiasıyla öğrencilerini Suriye, Mısır ve Doğu İran’a gönderdi. Ancak İran aristokrasisinin sözcüsü Zerdüşt ruhban sınıfı Magi’nin baskısı ile hapse atıldı ve 276 yılında işkence ile öldürüldü. Istırabını ve haça gerilişini tanıklık eden inananları, onun “Işık Ülkesi”ne yükseldiğine inandılar. “Işık Öğretisi” diye anılan Maniheizm, Suriye’den; Filistin, Kuzey Afrika, Mısır, Anadolu ve Ermenistan’a kadar ulaştı. Batı’da Hıristiyanlığın yayılmasında adı efsaneleşen Aziz Augustin, 373-382 yılları arasında Hıristiyan olmadan önce Mani dinindeydi. 


4. Yüzyılın başında Roma, Fransa ve İspanya’da Maniheistlere rastlanmaktaydı. Manicilik Batı’da Hıristiyanlıkla rekabet edemeyip 6. Yüzyılda tamamen silinip gitmiştir. Ancak çok sonraları Bogomiller olarak önce Balkanlar’da sonra Arnavutlar ve Fransa’da Katharlar arasında ortaya çıkacaktır.




Kaynakça:
Prof. Dr. Abdullah Gündoğdu, “Boşnaklar ve Peçenekler Arasındaki Bağlar Üzerine Bazı Düşünceler”, Osmanlı’dan Günümüze Bosna Uluslar arası Sempozyumu Bildirileri, Tuzla 2011, s. 171- 179.


  • Share:

You Might Also Like

0 Yorum